Στο τρίτο και τελευταίο κομμάτι του άρθρου μας θα διαβάσουμε για την θεραπευτική προσέγγιση των κακοποιημένων παιδιών. Θα διαβάσουμε τίτλους όπως <σωστός γονικός ρόλος> ή <αρκετά καλή μητρική συμπεριφορά>
Οι συγγραφείς, εστιάζονται στην υιοθέτηση ενός σωστού και ικανοποιητικού γονεικού μοντέλου και οχι ενός τέλειου και αλάνθαστου. Απλά να είσαι γονιός.
Γιατί το να είσαι μητέρα-πατέρας, απο μόνο του, αποτελεί μια ιδιότητα. Τώρα, αν είσαι και καλός, ακόμα καλύτερα.
Επίσης θα διαβάσουμε,για ακόμη μια φορά για τη σημαντικότητα του πρωταρχικού δεσμού μητέρας και βρέφους.
Θα κλείσουμε παραθέτωντας πηγές σε περίπτωση ανάγκης για βοήθεια.
Σας ευχαριστούμε για τον χρόνο που αφιερώσατε να διαβάσετε αυτό το άρθρο.
Τελικά ναι, μπορώ να κάνω κατι.
Θεραπευτική Αντιμετώπιση Κακοποιημένων – Παραμελημένων Παιδιών
Η θεραπευτική προσέγγιση των οικογενειών με σωματικά κακοποιημένα ή παραμελημένα παιδιά αποτελεί ένα θεμελιώδες κεφάλαιο στην όλη αντιμετώπιση του φαινομένου. Με γνώμονα το γεγονός ότι οποιοσδήποτε χειρισμός απέναντι σε κάποιο πρόβλημα είναι και θεραπευτικός χειρισμός, η έννοια της θεραπευτικής προσέγγισης καθορίζει όλες μας τις ενέργειες από την αρχή ως το τέλος.8
· Στόχοι της θεραπευτικής Παρέμβασης
Δύο είναι οι κύριοι στόχοι της θεραπευτικής παρέμβασης σε περιπτώσεις κακοποίησης και παραμέλησης παιδιών: (α) η προστασία του παιδιού από περαιτέρω κακοποίηση και (β) η αποκατάσταση της καλής λειτουργίας της οικογένειας με σκοπό την όσο το δυνατόν ασφαλέστερη επιστροφή του παιδιού στο σπίτι.3,10,11, και να είναι για όλους η καθημερινή ζωή ευχάριστη χωρίς σοβαρά προβλήματα.
Μια άλλη περιγραφή του σκοπού της θεραπευτικής παρέμβασης θα μπορούσε να είναι «η βελτίωση της ποιότητας ζωής όλης της οικογένειας προσφέροντας σε κάθε μέλος ένα καινούργιο ξεκίνημα και ευκαιρία για συναισθηματική ανάπτυξη και ολοκλήρωση».10,11
Η θεραπευτική προσέγγιση στις οικογένειες αυτές είναι άμεσα συνδεδεμένη με την παθολογία της οικογένειας, τις περιβαλλοντικές συνθήκες, με την ποιοτική και ποσοτική επάρκεια των ειδικών που ασχολούνται με το θέμα, καθώς και με την υποδομή σε προγράμματα και υπηρεσίες.
Η παρέμβαση αυτή διαμορφώνεται ανάλογα με τη μορφή της κακοποίησης ή παραμέλησης. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την προτεραιότητα που πρέπει να δίνεται στη σωματική κακοποίηση που εύκολα μπορεί να προκαλέσει θάνατο ή μόνιμη αναπηρία στο παιδί. Η συγκέντρωση, όμως, της προσοχής μας στη σωματική κακοποίηση έχει σημαντικά παραβλέψει την ανάπτυξη προγραμμάτων για άλλες -πιο «ύπουλες»- μορφές κακοποίησης που δεν οδηγούν σε σπασμένα οστά αλλά σε κατεστραμμένες προσωπικότητες.3 Η αντιμετώπιση των σωματικών κακώσεων δεν επαρκεί αν δεν δοθεί η ευκαιρία στο παιδί να εκφράσει μέσα από μια θεραπευτική σχέση -ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητα του- όλα εκείνα τα συναισθήματα και τις εμπειρίες του, τους φόβους και τις ανασφάλειες του, έτσι ώστε να μπορέσει με τη βοήθεια του ειδικού να διαπραγματευτεί το "τραύμα".8
· Η κυκλική μορφή της Κακοποίησης
Η διεθνής βιβλιογραφία έχει ως τώρα δείξει ότι η αγωνία και η βιασύνη «ειδικών» για όσο το δυνατόν ταχύτερη αποκατάσταση της οικογένειας έχει οδηγήσει συχνά όχι μόνο σε επανακακοποίηση, αλλά -χειρότερα ακόμα- σε χρόνιες ψυχολογικές διαταραχές των παιδιών, που οδηγούν σε μια νέα γενιά γονιών που θα κακοποιήσουν κι αυτοί τα παιδιά τους. Για κάθε παιδί η οικογενειακή ζωή πρέπει να πληρεί τέσσερις βασικές λειτουργίες:
1. να εξασφαλίζει την ομαλή ανάπτυξη και τη σωματική υγεία.
2. να του προσφέρει την κατάλληλη κατεύθυνση για συναισθηματικές
εμπειρίες.
3. να είναι η οικογενειακή ζωή το παράδειγμα του σωστού γονικού ρόλου.
4. να του διδάσκει τη συμπεριφορά που οδηγεί και εξασφαλίζει ικανοποιητικές ανθρώπινες σχέσεις.
Πολλοί ενήλικες, ιδιαίτερα εκείνοι που μεγάλωσαν σε ανεπαρκές οικογενειακό περιβάλλον, είναι αδύνατο να προσφέρουν τις παραπάνω προϋποθέσεις στα παιδιά τους κι έτσι κι εκείνα μεγαλώνοντας γίνονται ανεπαρκείς γονείς, περνώντας αναπόφευκτα σ' αυτά τις εμπειρίες τους.
Οι σωστοί θεραπευτικοί χειρισμοί δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη μιας θετικής συνεργασίας μεταξύ των θεραπευτών και της οικογένειας, με τη δημιουργία ενός πλαισίου εμπιστοσύνης, ασφάλειας και στήριξης. Έτσι, όταν περάσει η περίοδος της κρίσης, τα μέλη της οικογένειας είναι ώριμα να δεχθούν τη συνεργασία μέσα από ένα συγκεκριμένο θεραπευτικό πλαίσιο.
Η δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης με την οικογένεια συμβάλλει στην προστασία του παιδιού από περαιτέρω κακοποίηση και γενικότερα συνεισφέρει στη βελτίωση των οικογενειακών συνθηκών.
Τέλος, η θεραπεία (ατομική ή οικογενειακή) θα βοηθήσει στην ανάλυση της συμπεριφοράς, των συνθηκών διαβίωσης και των συναισθημάτων που οδήγησαν τους γονείς να κακοποιήσουν ή να ανεχθούν μια κακοποίηση και το παιδί να μιλήσει για τις τραυματικές του εμπειρίες και να αναπτύξει καινούριους διορθωτικούς μηχανισμούς.8
· Παράμετροι για την επιτυχή πρόγνωση της θεραπείας
Η επιτυχής πρόγνωση της θεραπείας εξαρτάται από την όσο το δυνατόν πληρέστερη αναγνώριση όλων των παραμέτρων που συνθέτουν το πρόβλημα. Οι σημαντικότεροι από αυτούς είναι:
1. Η φύση του βασικού προβλήματος (είδος κακοποίησης, σοβαρότητα, χρονιότητα κ.λπ.).
2. Η επιθυμία των γονέων να βοηθηθούν.
3. Η ικανότητα των επαγγελματιών να αντιμετωπίσουν σωστά την περίπτωση.
4. Η επάρκεια των πηγών βοήθειας.8
Βασικές προϋποθέσεις για την ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού
Όπως είναι γνωστό, η κακοποίηση παρατηρείτε περισσότερο στη βρεφονηπιακή ηλικία, επομένως είναι σημαντικό να αναφερθούν μερικά βασικά δεδομένα για τη σημασία που έχουν οι πρώιμες εμπειρίες στην ανάπτυξη του παιδιού.
Είναι γενικά παραδεκτό ότι η σχέση μητέρας παιδιού στα πρώιμα χρόνια αναπτύσσεται ως αποτέλεσμα της συναλλαγής μεταξύ τους, με συμβολή από την πλευρά τόσο του παιδιού όσο και της μητέρας. Η σχέση μητέρας-παιδιού επηρεάζεται από καταστάσεις και γεγονότα που συμβαίνουν στη διάρκεια της κύησης, καθώς και από τους διάφορους περιγεννητικούς παράγοντες.
Επίσης η προσωπικότητα και η συμπεριφορά του παιδιού εστιάζονται από πολύ νωρίς, δηλαδή από τις πρώτες μέρες της ζωής του, και η ψυχοσυναισθηματική του εξέλιξη θα ακολουθήσει μια ομαλή πορεία εφόσον η μητέρα ικανοποιεί όλες τις βασικές του ανάγκες για επιβίωση. Στις βασικές αυτές ανάγκες συμπεριλαμβάνονται οι βιολογικές, η ανάγκη για αγάπη, καθώς και η ανάγκη για ικανοποίηση των λιβιδινικών του επιθυμιών. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι η ανάπτυξη του δεσμού του παιδιού με τη μητέρα του. Το βρέφος συνδέεται ικανοποιητικά από τον έκτο-όγδοο μήνα της ζωής του με το άτομο που το φροντίζει και αναπτύσσει έντονο δεσμό με αυτό το πρόσωπο (δηλαδή με τη μητέρα του), που είναι ευαίσθητο στις ανάγκες του και που δύναται να του δώσει κοινωνικά ερεθίσματα και να ανταποκριθεί στις σωματικές και ψυχολογικές του ανάγκες.
Από την άλλη μεριά, έχει επισημανθεί ότι όσο περισσότερο το βρέφος «απαντά» στη συμπεριφορά της μητέρας του, τόσο πιο στοργική και τρυφερή γίνεται εκείνη μαζί του και τόσο πιο ευαίσθητη στις ανάγκες του.
Η αρκετά καλή μητρική συμπεριφορά είναι επίσης εκείνη που τελικά βοηθά το παιδί να αισθανθεί εσωτερική ασφάλεια, για να μπορέσει αργότερα να ανεξαρτητοποιηθεί.
Όλα σχεδόν τα παιδιά που ζουν σε συνηθισμένες οικογένειες έχουν ικανοποιητική συναλλαγή με τη μητέρα τους, ώστε να αναπτυχθεί δεσμός μαζί της. Φαίνεται όμως ότι η ποιότητα της σχέσης μητέρας-παιδιού επηρεάζει τα χαρακτηριστικά αυτής της σχέσης. Βρέφη και νήπια των οποίων οι μητέρες δεν είναι ευαίσθητες στις ανάγκες τους διαφέρουν στη συμπεριφορά τους από παιδιά της ίδιας ηλικίας που είχαν ανταπόκριση στις ανάγκες τους. Τα παιδιά αυτά είναι αμφιθυμικά στη σχέση με τη μητέρα τους, μερικά από αυτά δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη μητέρα τους σαν την ασφαλή βάση για να εξερευνήσουν το περιβάλλον τους και άλλα ασχολούνται με δραστηριότητες μόνα τους, χωρίς να επιζητούν τη συναλλαγή με τη μητέρα.
Η ψυχαναλυτική βιβλιογραφία εξάλλου τονίζει τη μεγάλη σημασία της σχέσης μητέρας-παιδιού με τις εργασίες A. Freud πάνω στα ορφανά του πολέμου και άλλων επίσης, που τονίζουν τη σημασία της ποιότητας της σχέσης μητέρας-παιδιού αλλά και του τρόπου με τον οποίο ερμηνεύονται από το παιδί οι διάφορες εμπειρίες της ζωής του.
Κοινωνικο-οικονομικοί παράγοντες έχουν επίσης ιδιαίτερη σημασία. Για παράδειγμα, έχει βρεθεί ότι μια μεγάλη αναλογία (40%) μητέρων με μικρά παιδιά από την εργατική τάξη, ιδίως αυτές που έχουν δύο παιδιά μικρότερα των 3 ετών, υποφέρουν από κατάθλιψη, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες των παιδιών τους. Προβλήματα σχετικά με κακές συνθήκες οικίας, περιβάλλοντος και φτώχειας εντείνουν τις δυσκολίες και φαίνεται να συσχετίζονται με την έναρξη και τη συνέχιση της κακοποίησης. Το αποτέλεσμα είναι, βέβαια, ότι οι μητέρες βρίσκονται συνεχώς σε ένταση και οπωσδήποτε η συμπεριφορά τους προς τα παιδιά τους, όπως και η ικανότητα τους να ανταποκριθούν στις ανάγκες των παιδιών τους, θα είναι μειωμένη. Εάν αυτό συνδυαστεί με τις κακές κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες στις οποίες ζει η οικογένεια, τότε οι πιθανότητες δυσλειτουργίας της οικογένειας είναι μεγαλύτερες. Αναμφίβολα δηλαδή αυτός ο πληθυσμός αποτελεί μια ομάδα «υψηλού κινδύνου».
Στην περίπτωση του προβλήματος της σωματικής κακοποίησης-παραμέλησης, υπάρχουν εξ ορισμού όλα εκείνα τα στοιχεία από την πλευρά των γονέων, της οικογένειας και του παιδιού που προκαλούν διαταραχή στην πρώιμη σχέση μητέρας-παιδιού, με αποτέλεσμα να επηρεάζονται η ομαλή ανάπτυξη του παιδιού και η φυσιολογική ωρίμανση της προσωπικότητας του στο νοητικό, στο συναισθηματικό και το κοινωνικό επίπεδο. Παρακάτω αναφέρονται συνοπτικά οι παράγοντες που επηρεάζουν τη σχέση γονέα – βρέφους, τη δημιουργία δεσμού, καθώς και τις διαταραχές που μπορεί να προκύψουν.13
Παράγοντες
1. Φροντίδα μητέρας από τη μητέρα της
2. Γενετική προδιάθεση της μητέρας
3. Πολιτισμικοί παράγοντες
4. Σχέσεις με οικογένεια και σύζυγο
5. Εμπειρίες από προηγούμενες εγκυμοσύνες
6.Προγραμματισμός εγκυμοσύνης
Μεταβλητοί παράγοντες
1. Συμπεριφορά γιατρών, νοσηλευτικού προσωπικού
2. Πρώτες μέρες μετά τη γέννηση, εμπειρίες αποχωρισμού
3. Πρακτικές του νοσοκομείου
Σοβαρές διαταραχές
1. Διαταραχή στην ανάπτυξη
2. Σύνδρομο κακοποιημένου Παιδιού
3. Σύνδρομο ευαίσθητου παιδιού
4. Διαταραγμένες σχέσεις μητέρας-παιδιού
5. Ατυχήματα
6. Εξελικτικά και ψυχολογικά προβλήματα σε ομάδες υψηλής
επικινδυνότητας
7. Διαταραχές συμπεριφοράς σε υιοθετημένα παιδιά
Πηγές για αναζήτηση βοήθειας
Γενικά, η επιτυχία της θεραπευτικής παρέμβασης θα εξαρτηθεί σημαντικά από την ύπαρξη και την ποιότητα εναλλακτικών μορφών παιδικής προστασίας και υποστηρικτικών σχημάτων για την οικογένεια, στα πλαίσια της κοινότητας.6
Όταν υπάρχει υποψία κακοποίησης, ενημερώνονται οι αρμόδιες αρχές (εισαγγελέας, αστυνομία) και να εισάγεται το παιδί στο νοσοκομείο προκειμένου, να προστατευθεί η ζωή του και να αντιμετωπιστούν τα ιατρικά προβλήματα.
Αστυνομία
Κέντρο Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας (197)
ή σε άλλους οργανισμούς, όπως:
Χαμόγελο του Παιδιού (1056),
Ιατροδικαστική Υπηρεσία Αθηνών (210 3613340), Ιατροδικαστική Υπηρεσία Πειραιά (210 4177876),
Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων Υπουργείου Δικαιοσύνης (210 8701319),
Συνήγορος του Πολίτη (210 7289600),
Συνήγορος του Πολίτη-Κύκλος για τα δικαιώματα του Παιδιού (8001132000),
ΕΠΙΨΥ (801-801-1177),
Τμήμα Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (1890 ή ccu@ath.forthnet.gr).
Παρέχεται βοήθεια στο παιδί και στην οικογένεια από διεπιστημονική ομάδα ειδικών (παιδίατρος, κοινωνικός λειτουργός, ψυχολόγος και παιδοψυχίατρος) με:
Μεταφορά του παιδιού σε ασφαλές πλαίσιο διαμονής (μακριά από τους γονείς, για κάποιο τουλάχιστον διάστημα, αν κριθεί αναγκαίο).
Ψυχοδιαγνωστική εκτίμηση παιδιού και γονέων για την πιθανότητα ύπαρξης ψυχολογικών ή άλλων αναπτυξιακών (για το παιδί) δυσκολιών που χρειάζονται φροντίδα.
Συμβουλευτική στήριξη - ψυχοθεραπεία γονέων.
Ψυχοθεραπευτική βοήθεια παιδιού.13
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι
- Κέντρο Πληροφόρησης για την Ψυχική Υγεία του Παιδιού και του Εφήβου
- http://www.obrela.gr
- Ελληνική Παιδιατρική Εταιρία
- Εκστρατεία κατά της Παιδικής Κακοποίησης
- Το Χαμόγελο του Παιδιού
Βιβλιογραφία- links :
1. http://www.familyviolence.gov.cy
2. http://www.childwelfare.gov/
3. Τσιαντής Γ – Μανωλόπουλος Σ. Σύγχρονα θέματα παιδοψυχιατρικής Τόμος Α’. Αθήνα.
5. www.specialeducation.gr/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=232
6. Ν. Παρασκευόπουλου Ι. Εξελικτική Ψυχολογία. Η ψυχική ζωή από τη σύλληψη έως την ενηλικίωση. Τόμος 2ος. Αθήνα.
7. Αγάθωνος Ε. – Γεωργοπούλου Ε., Κακοποίηση Παραμέληση Παιδιών. Αθήνα, Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, 1987
8. Αγάθωνος Ε. – Γεωργοπούλου Ε., Οδηγός Για την Αναγνώριση Κ’ Αντιμετώπιση της Κακοποίησης Και Παραμέλησης του Παιδιού. Αθήνα, Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, 1998
9. Τσιαντής Γ. Ψυχική Υγεία του Παιδιού και της Οικογένειας Τεύχος Β’. Εκδόσεις Καστανιώτη. Αθήνα, 2000.
10. Αγάθωνος Ε. – Γεωργοπούλου Ε., Κακοποίηση Παραμέληση Παιδιών. Αθήνα, Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, 1987.
11. Αγάθωνος Ε. – Γεωργοπούλου Ε., Κακοποίηση Παραμέληση Παιδιών 2η Έκδοση. Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού. Αθήνα, Εκδόσεις Γρηγόρη, 1991.
13. http://el.wikipedia.org
No comments:
Post a Comment